Nie od dziś wiadomo, jakie są zalety czytania książek. Nasi uczniowie chętnie sięgają po różne woluminy. Część z nich skupia się jedynie na lekturach szkolnych, inni natomiast rozczytują się w wybranych przez siebie gatunkach literackich. Stan czytelnictwa za pierwsze półrocze aktualnego roku szkolnego obrazuje poniższa tabela.

STAN_CZYTELNICTWA(1).docx​​​​​​​

Zarzadzenie_Nr_1.2019_Burmistrza_Drezdenka_-_Harmonogram_czynnosci_w_postep._rekrut._oraz_uzupel.pdf

Zarzadzenie_Nr_2.2019_Burmistrza_Drezdenka_-_Harmonogram_czynnosci_w_postep._rekrut._oraz_uzupel.pdf​​​​​​​

Zachęcam do zapozaniania się z filmikami dot. egzaminu ósmoklasisty

https://www.youtube.com/watch?v=vNB6rQ3WF4k

01.02.2019r. w naszej szkole odbyły sie eliminacje do  III GMINNEGO KONKURSU LOPEDYCZNEGO. Wiersze logopedyczne prezentowały dzieci z klas I-III. Uczniwie przedstawili, ciekawe i trudne pod względem wymowy utwory znanych autorów.  W klasie I w konkursie wzieli udział: Zuzanna Tyranowicz, Antoni Szpałek, Mateusz Mądrawski, Maria Krawczak, w klasie II: Lena Cieślewicz, Martyna Kulak, Kimberly Bada, natomiast w klasie III: Laura Golla, Elżbieta Borenstein, Joanna Czupryńska. W konkursie gminnym, który odbędzie sie pod koniec lutego w naszej placówce reprezentować nas będą: Maria Krawczak, Lena Cieślewicz, oraz Joanna Czuprynska. Każdy z uczestników otrzymał dyplom, oraz drobny upominek. Wszystkim dzieciom serdecznie gratulujemy.  

Informujemy, iż od 28 stycznia 2019 r. będzie obowiązywał nowy plan lekcji. Zachęcamy do zapozania się z nowym rozkładem zajęć.

Z inicjatywy p. Joanny Kozłowskiej nasza szkoła brała udział w ogólnopolskiej innowacji pedagogicznej, której celem było przesłanie symbolicznych 100 kart pocztowych z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Adresatami przesyłek byli uczniowie 100 szkół z terenu całej Polski zgłoszonych do udziału w akcji.

Przygotowane przez wszystkich uczniów naszej szkoły kartki pocztowe zostały przesłane do placówek biorących udział w tym programie. Mamy nadzieję, że sprawiły adresatom mnóstwo radości tak jak te, które my otrzymaliśmy.

Nowe zdjęcia zostały dodane do galerii Wycieczka zawodoznawcza gimnazjalistów.

W piątek 4.01.2019 r. wolontariusze z naszej szkoły z kl.III gimnazjum udali się do Biblioteki Publicznej w Drezdenku, by wspólnymi siłami przygotować puszki, serduszka oraz identyfikatory na WIELKĄ ORKIESTRĘ ŚWIĄTECZNEJ POMOCY. Dzięki temu podczas 27 Finału WOŚP w dniu 13.01.br. wolontariusze mogli ruszyć od rana na ulice Drezdenka i okolic, by kwestować dla potrzebujących wsparcia.

Dla uczniów kilku województw, w tym naszego, nadszedł upragniony czas wypoczynku. W czasie trwania ferii zimowych w naszej szkole w godzinach 9.00 - 12.00 organizowane jest zimowisko. Podczas zajęć dzieci i młodzież biorą udział w grach i zabawach intergracyjnych, zajęciach plastycznych, sportowych, komputerowych, konkursach, turniejach oraz zajęciach profilaktycznych. Stołówka szkolna codziennie serwuje też dla uczestników zimowiska pyszny obiad.

W środę, 16.01.2019 r., uczniów odwiedziły pracownice PSSE w Drezdenku, p. Paulina Pieluszczak - Suchodolska oraz p. Justyna Grotus, które przeprowadziły pogadankę dotyczącą zdrowego stylu zycia i walki z nałogami oraz przeprowadziły konkurs na bazie uzyskanej przez uczniów wiedzy.

Zajęcia z I tygodnia ferii - m.in. opracowanie regulaminu, tworzenie zimowej mody, pogadanka dot. bezpiecznego internetu, tworzenie kartek urodzinowych (akcja z portalu społecznościowego).

Wczoraj odbył się Koncert Kolęd oraz Jarmark Bożonarodzeniowy, którego dochód przeznaczony jest na leczenie pani Danuty Pęcherzewskiej - nauczycielki edukacji wczesnoszkolnej, która zmaga się z chorobą nowotworową. Licznie przybyłych rodziców, dzieci oraz znajomych pani Danuty w atmosferę świąt wprowadziły kolędy odśpiewane wspólnie z chórem pod nadzorem pani Katarzyny Młynarek. Do nabycia na jarmarku były dekoracje świąteczne wykonane samodzielnie przez dzieci, rodziców i pracowników szkół: SP 3 w Drezdenku, SP Stare Bielice, SP Rąpin. Serwowano pyszne placki oraz kawę przy stoisku kawowym. Grupa uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych pod nadzorem pani Kamili Zamerluk, przygotowywała watę cukrową oraz popcorn. Dzięki hojności ofiarodawców zebrano 4000 zł, całość przekazano pani Danusi. Po raz kolejny nasza akcja charytatywna okazała  się sukcesem, za co serdecznie wszystkim dziękujemy.

UWAGA, UCZNIOWIE I RODZICE! NASZA SZKOŁA BIERZE UDZIAŁ W IV OGÓLNOPOLSKIM KONKURSIE CZYTELNICZYM "WIELKA LIGA CZYTELNIKÓW!"

ZACHĘCAMY DO WSPÓLNEJ ZABAWY RODZICÓW I UCZNIÓW.
Szkolnym koordynatorem konkursu jest pani Anna Piątek.
 

Zapraszamy do wzięcia udziału w Ogólnopolskim Konkursie Wielkiej Ligi Czytelników. Chętni uczniowie z klas 2-4 wypożyczają w bibliotece szkolnej wybrane książki z listy konkursowej, następnie z biblioteki odbierają przygotowane przez organizatorów pytania. Dozwolona, a nawet wskazana jest wspólna praca dzieci z rodzicami/opiekunami przy rozwiązywaniu testów. Rodzice powinni wspierać dzieci, pomagać, pełnić funkcję doradczą, nakierowywać je na właściwy tok myślenia czy odpowiednie źródło informacji. Rodzice uczniów kl. 2 – 4 nie mogą wypełniać testu za dziecko . Wypełnione formularze oddają do biblioteki, gdzie zostają ocenione. Punkty z kolejnych testów sumują się. Etap pierwszy (szkolny) trwa do 31 stycznia  2019 r.
Aby wziąć udział w IV Ogólnopolskim Konkursie „Wielka Liga Czytelników” wystarczy odebrać od p. Anny Piątek formularz zgłoszeniowy i podpisany przez rodzica bądź opiekuna złożyć 
w  bibliotece do 17 grudnia 2018 roku. Zapraszamy do zabawy.
Skrócona nazwa konkursu używana w regulaminie to WLC. Strona internetowa konkursu: www.wielka-liga.pl
Test kwalifikacyjny  w naszej szkole odbędzie się 31 stycznia 2019r. w bibliotece szkolnej.

Konkurs przebiega w czterech etapach:
pierwszy – szkolno-biblioteczny: indywidualne zdobywanie sprawności czytelniczych i test kwalifikacyjny w szkołach podstawowych ;
drugi – powiatowy: test drużynowy;
trzeci – półfinały wojewódzkie: test drużynowy;
czwarty – finał ogólnopolski: test drużynowy.

LISTA KSIĄŻEK  KTÓRE NALEŻY PRZECZYTAĆ W DOMU I ROZWIĄZYWAĆ TEST. TEST I KSIĄŻKI UDOSTĘPNIONE SĄ 
W BIBLIOTECE SZKOLNEJ

Kopciuszek – H. Januszewska
Słup soli – E. Zubrzycka
Pilot i ja – A. Bahdaj
Dziecię elfów – H. Ch. Andersen
O psie, który jeździł koleją – W. Chotomska
Szewczyk Dratewka – J. Porazińska 
120 Przygód Koziołka Matołka – K. Makuszyński
Plastusiowy pamiętnik – M. Kownacka
Malutka czarownica – H. i A. Ożogowscy
Wiersze J. Tuwima:   Spóźniony słowik, Abecadło, 
       W aeroplanie, Słoń Trąbalski
 

W ramach obchodów TEG uczniowie SP nr 3 im. H. Sienkiewicza w Drezdenku realizowali projekt pn. „Ziemia nas woła!”. Nawiązywał on do tegorocznego hasła TEG „Odpowiedzmy na wyzwania zmieniającego się świata!”. W ramach edukacji globalnej uczniowie realizowali szereg zadań, które dotyczyły aktywności na wszystkich poziomach edukacyjnych: klas 0-3, 4-8 SP i III gimnazjum.

Tytuł projektu: „Ziemia nas woła!”

Cel ogólny: zaakcentowanie potrzeby dbałości o Ziemię.

Cele szczegółowe:

- zrozumienie zmian, które zachodzą na naszej planecie;

- zapoznanie uczniów z celami zrównoważonego rozwoju;

- naświetlenie podobieństw i różnic pomiędzy globalnym Południem i globalną Północą;

- uświadomienie uczniom odpowiedzialności za naszą planetę.

Harmonogram: 19-25 XI 2018 r.

Metody pracy: m.in. pogadanka, prelekcja filmu, praca z tekstem źródłowym, praca w grupach, praca z danymi statystycznymi, prace plastyczne. 

Środki dydaktyczne: przybory plastyczne, kart pracy, teksty źródłowe, ilustracje, filmy.

Zadania i działania dla wszystkich członków społeczności szkolnej:

- zapoznanie się z treścią gazetki ukazującej kontrasty w miastach Afryki: Dakaru (Senegal), Lagos (Nigeria), Nairobi (Kenia);

- zapoznanie się z treścią gazetki „Cele Zrównoważonego Rozwoju”;

- zbiórka makulatury, plastikowych nakrętek, aluminiowych puszek – promocja recyklingu jako formy ochrony przyrody, zmniejszenia eksploatacji Ziemi;

- promowanie oszczędności wody i energii jako działań zmierzających do ograniczenia zmian klimatycznych.

Zadania i działania dla klas 0-3 SP:

- zapoznanie się z pojęciem „globalizacja”; poznanie środowisk życia ludzi na innych kontynentach – tworzenie mapy świata (na zdjęciach uczniowie kl. 2a);

- udział w zabawach dzieci z państw globalnego Południa.

Zadania i działania dla klas. 4-8 SP i III gim.

- Uświadomienie sobie wpływu każdego z nas na środowisko – zmiany klimatyczne; szukanie odpowiedzi na to, jak pomóc Ziemi.

- Zapoznanie się z warunkami życia ludzi w krajach globalnego Południa – szukanie podobieństw i różnic pomiędzy mieszkańcami państw wysoko rozwiniętych i rozwijających się.

Realizacja tematów: Ekologia w moim domu, Czarne złoto - przekleństwo czy wybawienie?, Inni, a tacy sami.

Poniżej kilka zdjęć obrazujących te działania.

3 grudnia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych. Został on ustanowiony w 1992 roku przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych.Ustanawiając Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych ONZ chciała zwrócić uwagę na problemy tej grupy społecznej i podkreślić konieczność działań na rzecz integracji osób niepełnosprawnych z resztą społeczeństwa.

W roku 2006 na Zgromadzeniu Ogólnym Narodów Zjednoczonych została przyjęta Konwencja Praw Osób Żyjących z Niepełnosprawnością. Według dokonanych zapisów osoby niepełnosprawne mają prawo do: wolności i bezpieczeństwa, swobody poruszania się i do niezależnego życia, do ochrony zdrowia, życia prywatnego i rodzinnego, edukacji oraz prawo do udziału w życiu politycznym i kulturalnym. W konwencji znalazły się również inne niezwykle ważne zapisy, a dotyczące równego dostępu do przestrzeni i budynków użyteczności publicznej, transportu, informacji i komunikacji.

Kraje, które ratyfikowały konwencję, są zobowiązane do zwalczania uprzedzeń i uświadamiania ludziom, że osoby niepełnosprawne mogą w pełni uczestniczyć w życiu społecznym. Zostały one również zobowiązane do przyjęcia takich rozwiązań prawnych, które umożliwią osobom niepełnosprawnym całkowitą realizację swoich praw oraz zlikwidują zapisy prawne, zwyczaje i praktyki dyskryminujące niepełnosprawnych.

(źródło informacji: http://www.damy-rade.org/aktualnosci/1852-3-grudnia-wiatowy-dzien-osob-niepelnosprawnych.html)

W tym dniu szkołę odwiedziła p. Alina Michalak - dyrektor Ośrodka Rehabilitacyjno - Edukacyjno - Wychowawczego w Drezdenku, która przybliżyła naszym uczniom probemy osób niepełnosprawnych, naświetliła pracę OREW-u, pochwaliła sie sukcesami swych podopiecznych. Pani Alina, jako wieloletni, doświadczony pedagog, ale też niezwykle empatyczna osoba, zaszczepiła w młodych ludziach zdolność zrozumienia potrzeb osób niepełnosprawnych, co znalazło odbicie w zorganizowanej z inicjatywy przewodniczącego szkoły, Maćka Kudry-Bartkowiak, zbiórce darów dla podopiecznych OREW, które zostały im przekazane przez członków Spółdzieli Uczniowskiej "Młodzi Przedsiębiorcy".

Uwaga, od poniedziałku tj. 3 grudnia 2018 r. obowiązywać będzie nowy plan lekcji, który dostępny jest w zakładce plan lekcji

Uczeń kl. III A naszej szkoły, Mateusz Bartkowiak, który odniósł już wiele sukcesów sportowych na żużlu, został nominowany w Plebiscycie Gazety Lubuskiej w kategorii "Sportowiec Junior Roku - chłopcy". Zachęcamy do głosowania na tego utalentowanego sportowca. Swój głos można oddać poprzez SMS o treści ZSC.7 na numer 72355. Koszt sms-a 2,46 zł z VAT.

Zdjęcie pochodzi ze strony KS STAL Gorzów Wlkp.

16 listopada 2018 r. przeprowadzono  Szkolny Dzień Bezpieczeństwa Cyfrowego w ramach którego odbyło się spotkanie z uczniami wprowadzające w temat projektu, podczas którego zaprezentowany został film na temat cyberbezpieczeństwa. Przedstawione zostały informacje o miejscach świadczących pomoc w sytuacjach cyberzagrożeń. Odbyła się krótka dyskusja o przedstawionych w filmie sytuacjach, czyli głównych zagrożeniach na jakie mogą natknąć się dzieci.

Kolejnym punktem Szkolnego Dnia Bezpieczeństwa Cyfrowego były warsztaty klasy trzeciej i czwartych. Zajęcia rozpoczęły się zabawami pt. "Zabawa w kłębek" oraz "Prosto do celu", które miały pomóc uczniom znaleźć odpowiedź na pytanie: Co to jest Internet?  Kolejne tematy warsztatów dotyczyły niebezpiecznych kontaktów w sieci, wiarygodności umieszczonych informacji w Internecie, reklam, tego jak zdrowo należy korzystać z urządzeń cyfrowych i jak powinnyśmy zabezpieczać swój komputer. Uczniowie sprawdzali siłę swoich haseł, zostali tzw. łamaczami haseł, a następnie uczyli się sposobów tworzenia  bezpiecznych haseł, których siłę sprawdzali na stronie internetowej. Dzieci w ramach dbania o swój wizerunek w sieci rysowały swoje awatary, układały puzzle o zasadach  Netykiety. Podczas zajęć zostały wyświetlone filmy dla uczniów, dostępne na stronie cyfrowobezpieczni.pl, w czasie których uczniowie wypowiadali się na zadawane pytania.  Dzieci chętnie dzieliły się swoimi doświadczeniami dotyczącymi zagrożeń w Internecie. Zostały przedstawione sposoby radzenia sobie w sytuacji zagrożenia w sieci. Przed i po warsztatach uczniowie wypełnili quizy.

Na zakończenie SDBC  odbyło się  spotkanie z nauczycielami i dyrektorem szkoły. Został przedstawiony projekt Cyfrowobezpieczni.pl, zasady udziału w Konkursie Jesteśmy Cyfrowobezpieczni! oraz zachęcano do kontynuowania działań na rzecz bezpiecznych zachowań uczniów w Internecie.  

15 listopada 2018 r. odbyły się w szkole spotkania dot. "Odpowiedzialności nieletnich wobec prawa" prowadzone przez naszego dzielnicowego pana Adama Wojcieszaka. Podczas zajęć uczniowie mogli ugruntować swoją wiedzę dot. zagrożeń płynacych ze spożywania środków psychoaktywnych, wykroczeń, odpowiedzialność za podejmowane czyny w aspekcie przepisów prawa. W zajęciach wzięli udział uczniowie z klas 6, 7 i 8. Spotkanie wpisuje się w plan działań profilaktycznych podejmowanych we współpracy z Komisariatem Policji w Drezdenku.

W tym tygodniu uczniowie naszej szkoły wezmą udział w zajęciach dotyczących edukacji globalnej, które pozwolą im m.in. lepiej poznać powiązania pomiędzy państwami globalnego Południa i Północy, przybliżą kulturę i problemy różnych krajów. Przeprowadzą je nauczyciele przedmiotowcy i wychowawcy. Tym samym włączymy się w obchody TEG na całym świecie.

Czym jest edukacja globalna?

Edukacja globalna to część kształcenia obywatelskiego i wychowania, która rozszerza jego zakres przez uświadamianie istnienia zjawisk i współzależności łączących ludzi i miejsca. Jej celem jest przygotowanie odbiorców do stawiania czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości.

Przez współzależności rozumiemy wzajemne powiązania i przenikanie systemów kulturowych, środowiskowych, ekonomicznych, społecznych, politycznych i technologicznych.

Edukacja globalna kładzie szczególny nacisk na:

• tłumaczenie przyczyn i konsekwencji zjawisk
• ukazywanie wpływu jednostki na globalne procesy i wpływu globalnych procesów na jednostkę
• przełamywanie istniejących stereotypów i uprzedzeń
• przedstawianie perspektywy Globalnego Południa
• kształtowanie krytycznego myślenia i zmianę postaw

Do aktualnych wyzwań globalnych zaliczyć można:

• zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa na świecie
• poprawa jakości życia w krajach Globalnego Południa
• zapewnienie zrównoważonego rozwoju
• budowanie partnerskich relacji gospodarczych i społecznych pomiędzy krajami Globalnej Północy i Globalnego Południa

U podstaw edukacji globalnej leżą wartości:

• godność
• sprawiedliwość
• solidarność
• równość
• pokój
• wolność

Edukacja globalna sprzyja kształtowaniu postaw:

• odpowiedzialności
• szacunku
• uczciwości
• otwartości
• odpowiedzialności
• osobistego zaangażowania
• gotowości do ustawicznego uczenia się.

Każdy z różnych typów edukacji globalnej obejmuje:

• wymiar ogólnoświatowy, a w szczególności skoncentrowanie się na solidarności pomiędzy Północą i Południem,
• perspektywę sprawiedliwości, skupiającą się na lokalnym i globalnym wymiarze tej kwestii,
• proces edukacyjny, naukowy czy komunikacyjny, który jest bezpośredni.

Edukacja globalna to edukacja, która otwiera oczy i umysły ludzi na rzeczywistość, uświadamia potrzebę stworzenia świata, w którym będzie więcej sprawiedliwości, równości i będą przestrzegane prawa człowieka.

Edukacja globalna obejmuje:

• Edukację rozwojową,
• Edukację o  prawach  człowieka,
• Edukację dla społeczności zrównoważonej,
• Edukację dla pokoju i zapobiegania konfliktom,
• Edukację międzykulturową,

które są globalnym wymiarem edukacji obywatelskiej.

Tak więc edukacja globalna jest zbiorowym określeniem, które obejmuje te typy edukacji związanej ze zmianami społecznymi, lokalnymi i globalnymi, które podzielają słuszną perspektywę i oddanie na rzecz budowy sprawiedliwego świata. 

Dlaczego edukacja globalna?

Żyjemy w świecie, który jest w coraz większym stopniu globalny.Ogólnoświatowa współzależność zwiększa się; nasze życie jest coraz bardziej splecione z życiem innych ludzi na całym świecie. Ale jednocześnie w naszym świecie zwiększają się rozbieżności i nierówność. Jest oczywiste, że globalne problemy i wyzwania – bieda, zrównoważona przyszłość, pokój i zgoda – wymagają rozwiązań ogólnoświatowych. I właśnie w tym świecie ludzie są coraz bardziej zatroskani problemami globalnymi i ich rozwiązaniami. Edukacja globalna jest bardzo ważną odpowiedzią na rzeczywistość życia w globalnym świecie. Jest to rodzaj edukacji niezbędny, który pomaga ludziom w nim żyć, czuć się za niego odpowiedzialnymi i wspólnie uczyć się jak zmieniać świat na lepsze.Tak więc, bazując na tych realiach, ‘edukacja globalna’ jest terminem zbiorczym zawierającym w sobie edukację dla pokoju, edukację rozwojową, edukację o prawach człowieka, edukację dla pokoju i zapobiegania konfliktom, edukację międzykulturową, edukację dla społeczności zrównoważonej oraz edukację ekologiczną. 

(źródło informacji: http://teg.edu.pl/edukacja-globalna)

https://www.gov.pl/web/edukacja/rekrutacja-na-rok-szkolny-20192020

Corocznie w trzeci czwartek listopada obchodzony jest Światowy Dzień Rzucania Palenia, który został zainicjowany przez amerykańskiego dziennikarza Lynna Smitha. Zaapelował on do  swoich czytelników, by przez jeden dzień powstrzymali się od palenia papierosów. W efekcie około 150 tysięcy ludzi próbowało przez całą dobę wytrzymać bez tej używki. W następnych latach zasięg akcji został rozszerzony na wszystkie stany w kraju. Z biegiem czasu do walki z tytoniem dołączył cały świat

W Polsce Światowy Dzień Rzucenia Palenia jest obchodzony od 1991 roku. Inicjatorami akcji były warszawskie Centrum Onkologii i Fundacja Promocji Zdrowia. Według Fundacji, przez ostatnich kilkanaście lat ponad 3 milionom Polaków udało się zerwać z nałogiem.

Na świecie przeprowadzono szereg badań, w których zostało udowodnione, że niezależnie od ilości wdychanego dymu, tak samo czynne, jak i bierne palenie tytoniu, zagraża naszemu zdrowiu. Palenie papierosów powoduje wiele chorób układu krążenia. Wywołuje między innymi raka płuc, raka krtani, raka nerek, raka pęcherza moczowego, choroby sercowo-naczyniowe, czy chorobę Alzheimera. Tytoń jest główną przyczyną przedwczesnych zgonów na świecie.

Według danych WHO, co roku z powodu palenia papierosów oraz ekspozycje na dym tytoniowy umiera około 6 milionów osób. 63% zgonów jest spowodowanych przez choroby niezakaźne, których jednym z głównych czynników ryzyka jest palenie papierosów.

W Polsce, co roku 7 tysięcy ludzi umiera z powodu palenia tytoniu, a kolejne 8 tysięcy zgonów jest spowodowanych biernym paleniem.

Problem palenia tytoniu dotyczy także kobiet w ciąży. Badania pokazują, iż z roku na rok jest coraz mniej palących kobiet ciężarnych. Jednak zjawisko to w dalszym ciągu ma miejsce.  Dlatego też przyszłe mamy powinny zwiększyć swoją wiedzę na temat szkodliwości palenia tytoniu. Badania naukowe wykazały, że ponad 50% czynników rakotwórczych znajdujących się w dymie papierosowym przenika przez łożysko i dostaje się do organizmu dziecka. Dzieci te rodzą się zawsze mniejsze, gorzej przygotowane do życia, obciążone ryzykiem wielu schorzeń wynikających z palenia, takich jak nowotwory czy astma. Palenie papierosów przez domowników stanowi dodatkową ekspozycję na dym przyszłej matki, co zwiększa ryzyko wystąpienia komplikacji w czasie ciąży, poronienia czy przedwczesnego porodu.

Zastanówmy się!  Czy warto palić, narażać zdrowie i życie swoje oraz swoich bliskich?